MiCA określa kryptoaktywa jako cyfrowe reprezentacje wartości lub praw, które mają zdolność przenoszenia i przechowywania w formie elektronicznej za pomocą technologii rozproszonego rejestru lub podobnych technologii, zgodnie z artykułem 3, ustęp 1, punkt 2.
MiCAR nie obejmuje kryptoaktywów sklasyfikowanych zgodnie z art. 2 ust. 4 MiCA, które są:
• Instrumentami finansowymi zdefiniowanymi w art. 4 ust. 1 pkt 15 dyrektywy 2014/65/UE (MiFID 2);
• Pieniądzem elektronicznym zdefiniowanym w art. 2 pkt 2 dyrektywy 2009/110/WE (EMD 2), chyba że kwalifikują się one jako tokeny będące pieniądzem elektronicznym zgodnie z MiCA;
• Depozytami zdefiniowanymi w art. 2 ust. 1 pkt 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE (dyrektywa w sprawie gwarancji depozytów);
• Lokatami strukturyzowanymi zdefiniowanymi w art. 4 ust. 1 pkt 43 dyrektywy 2014/65/UE (MiFID 2);
• Sekurytyzacją zdefiniowaną w art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2402 (rozporządzenie w sprawie sekurytyzacji).
MiCAR obejmuje wymogi dotyczące emisji i obrotu następującymi kryptoaktywami:
• tokeny powiązane z aktywami (ART),
• tokeny będące pieniądzem elektronicznym (EMT) oraz
• kryptoaktywa, które nie są ART ani EMT, a także nie są objęte wyłączeniami przewidzianymi w MiCAR (zob. pytanie „Czy kryptoaktywa nie wchodzą w zakres MiCA?”).
Token powiązany z aktywami (ART) to rodzaj kryptoaktywów, który nie jest tokenem będącym pieniądzem elektronicznym i który ma utrzymywać stabilną wartość poprzez odniesienie do innej wartości lub prawa lub ich kombinacji, w tym co najmniej jednej waluty urzędowej (art. 3 ust. 1 pkt 6 MiCA).
Token będący pieniądzem elektronicznym jest rodzajem kryptoaktywów, które mają utrzymywać stabilną wartość poprzez odniesienie do wartości jednej waluty urzędowej (art. 3 ust. 1 pkt 7 MiCAR).
W przypadku tych ART, które nie są instrumentami finansowymi zdefiniowanymi w obecnie obowiązujących przepisach nadzorczych, MiCA określa wymogi w zakresie zezwoleń i bieżące zobowiązania emitenta. Publiczne oferowanie ART i ich dopuszczenie do obrotu na platformie obrotu kryptoaktywami wymaga zezwolenia właściwego organu nadzoru (art. 16 w związku z art. 20 MiCA). Ponadto rozporządzenie stanowi, że zezwolenie mogą uzyskać jedynie osoby prawne posiadające siedzibę statutową w Unii Europejskiej (UE). MiCA wymaga również od emitentów opublikowania białej księgi, która musi być uprzednio notyfikowana właściwym organom w ramach wniosku o udzielenie zezwolenia. w przypadku udzielenia zezwolenia białą księgę uważa się za zatwierdzoną (art. 21 ust. 1 MiCAR).
Zgodnie z art. 16 wydanie ART jest zwolnione z wymogu uzyskania zezwolenia, jeżeli:
• w okresie 12 miesięcy, licząc na koniec każdego dnia kalendarzowego, średnia pozostająca do spłaty kwota ART nie przekracza 5 000 000 EUR lub równowartości tej kwoty w innej walucie;
• oferta publiczna ART jest skierowana wyłącznie do inwestorów kwalifikowanych, a instrumenty typu ART mogą być przechowywane wyłącznie przez takich inwestorów kwalifikowanych.
Ponadto MiCA przewiduje uproszczone wymogi w przypadku instytucji kredytowych w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 28 MiCA. Niezależnie od odstępstw od wymogu uzyskania zezwolenia emitenci ART muszą sporządzać białą księgę dotyczącą kryptoaktywów zgodnie z art. 16 ust. 2 MiCA i przekazać tę białą księgę właściwemu organowi macierzystego państwa członkowskiego do zatwierdzenia. Treść i formę białej księgi reguluje art. 19 MiCA.
MiCA przewiduje szereg obowiązków i wymogów dla emitentów ART (art. 16 i nast. MiCA).
Oprócz różnych obowiązków w zakresie komunikacji z klientami, publikacji, komunikatów marketingowych, rozpatrywania skarg, ujawniania informacji, zarządzania i organizacji przedsiębiorstwa MiCA stanowi, że emitenci ART muszą posiadać wystarczający poziom funduszy własnych, tworzyć plan naprawy i plan wykupu oraz utrzymywać rezerwę na kwotę swoich zobowiązań wynikających z emisji tokenów. Ponadto rozporządzenie określa sposób przechowywania i inwestowania aktywów rezerwowych.
W przypadku gdy Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EUNB) klasyfikuje jako istotne ART na podstawie niektórych kryteriów określonych w art. 43 MiCA (wielkość, wzajemne powiązania itp.), emitenci muszą wypełniać dodatkowe obowiązki określone w art. 45 MiCA. w takim przypadku EUNB staje się właściwym organem nadzoru.
Zezwolenie na emisję EMT nie jest udzielane nikomu wyłącznie. Żadne tokeny będące pieniądzem elektronicznym nie mogą być oferowane publicznie w UE lub dopuszczone do obrotu na platformie obrotu kryptoaktywami, chyba że emitent takich EMT posiada zezwolenie na prowadzenie działalności jako instytucja kredytowa lub instytucja pieniądza elektronicznego oraz powiadomił właściwy organ o białej księdze dotyczącej kryptoaktywów i opublikował niniejszą białą księgę dotyczącą kryptoaktywów zgodnie z art. 51 MiCA.
W związku z tym nie jest możliwe ubieganie się o odrębne zezwolenie na wydanie EMT, istniejące zezwolenie dla instytucji kredytowych lub instytucji pieniądza elektronicznego stanowi warunek wstępny dodatkowej emisji EMT.
Ponieważ tokeny będące pieniądzem elektronicznym, zgodnie z ich nazwą, są ściśle związane z pieniądzem elektronicznym, EMT należy wyraźnie uznać za pieniądz elektroniczny. Ponadto oczekuje się, że emitenci EMT będą w znacznym stopniu przestrzegać przepisów drugiej dyrektywy w sprawie pieniądza elektronicznego, z jedynie kilkoma szczególnymi dostosowaniami. Kluczowe aspekty obejmują prawo posiadacza tokena do zwrotu w dowolnym momencie EMT według wartości nominalnej oraz zgodność z wymogami bezpieczeństwa określonymi w dyrektywie w sprawie pieniądza elektronicznego 2.
W art. 49 MiCA określono przepisy dotyczące emisji i możliwości wykupu EMT. w szczególności MiCA przyznaje posiadaczom EMT roszczenie wobec emitenta odpowiednich EMT. Ponadto MiCA wymaga od emitentów, by po otrzymaniu środków emitowali EMT według wartości nominalnej. Posiadacze EMT są uprawnieni do żądania, aby emitent wykupił – według wartości nominalnej i w dowolnym momencie – wartość pieniężną EMT. Ani emitenci EMT, ani dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów nie są upoważnieni do przyznawania posiadaczom EMT udziałów lub jakichkolwiek innych korzyści w okresie przechowywania EMT (art. 50 MiCA).
Ponadto MiCA zajmuje się kwestiami dotyczącymi odpowiedzialności za zawartość białej księgi i określa zasady inwestowania funduszy otrzymanych w zamian za EMT.
Jeżeli EUNB klasyfikuje EMT jako istotne na podstawie niektórych kryteriów określonych w art. 56 MiCA (wielkość, wzajemne powiązania itp.), emitenci muszą spełnić dodatkowe obowiązki (wyższe wymogi w zakresie funduszy własnych, wymogi dotyczące utrzymywania aktywów rezerwowych itp.) określone w art. 58 MiCA. Jeżeli emitent jest instytucją pieniądza elektronicznego, odpowiedzialność za nadzór jest w niektórych przypadkach przekazywana EUNB.
W przeciwieństwie do wymogów dotyczących emisji ART i EMT, rozporządzenie nie przewiduje wymogu uzyskania zezwolenia na emisję innych kryptoaktywów. Aby wydawać lub oferować publicznie wszelkie rodzaje kryptoaktywów (w przypadku gdy nie mają zastosowania wyłączenia), emitenci muszą powiadomić właściwy organ o białej księdze i ją opublikować, przestrzegać wymogów dotyczących komunikatów marketingowych i przyznać posiadaczom tokenów prawa do wycofania zgody (art. 6 i nast. MiCA). Ponadto emitenci kryptoaktywów innych niż ART lub EMT oraz osoby ubiegające się o dopuszczenie takich kryptoaktywów do obrotu muszą przestrzegać zasad prowadzenia działalności (art. 14 MiCA) i ponoszą odpowiedzialność za informacje zawarte w białej księdze dotyczącej kryptoaktywów (art. 15 MiCA).
Powyższe wymogi nie mają zastosowania na przykład do emitentów lub dostawców kryptoaktywów, które są oferowane nieodpłatnie lub w przypadku których kryptoaktywa są emitowane jako nagrody górnicze (art. 4 ust. 3 lit. b) MiCAR).
MiCA określa i definiuje następujące usługi w zakresie kryptoaktywów (art. 3 ust. 1 pkt 16 lit. a)–j) oraz pkt 17–26 MiCA):
• zapewnianie przechowywania kryptoaktywów i administrowanie nimi w imieniu klientów: zarządzanie kryptoaktywami lub środkami dostępu do takich kryptoaktywów, w stosownych przypadkach w postaci prywatnych kluczy kryptograficznych, lub sprawowanie nad nimi kontroli w imieniu klientów;
• funkcjonowanie platformy obrotu kryptoaktywami: zarządzanie jednym lub większą liczbą systemów wielostronnych, które kojarzą w systemie i zgodnie z jego przepisami wiele deklaracji gotowości zakupu i sprzedaży kryptoaktywów przez osoby trzecie, w sposób skutkujący zawarciem umowy, poprzez wymianę kryptoaktywów na środki pieniężne lub poprzez wymianę kryptoaktywów na inne kryptoaktywa;
• wymiana kryptoaktywów na środki pieniężne: zawieranie z klientami umów kupna lub sprzedaży kryptoaktywów w odniesieniu do środków pieniężnych z wykorzystaniem kapitału własnego;
• wymiana kryptoaktywów na inne kryptoaktywa: zawieranie z klientami umów kupna lub sprzedaży kryptoaktywów w odniesieniu do innych kryptoaktywów z wykorzystaniem kapitału własnego;
• realizacja zleceń dotyczących kryptoaktywów w imieniu klientów: zawieranie w imieniu klientów umów zakupu lub sprzedaży co najmniej jednego kryptoaktywa lub subskrypcja w imieniu klientów co najmniej jednego kryptoaktywa; w tym zawieranie umów sprzedaży kryptoaktywów w momencie ich oferty publicznej lub dopuszczenia do obrotu;
• oferowanie kryptoaktywów: oferowanie nabywcom – w imieniu lub na rachunek oferującego lub strony powiązanej z oferentem – kryptoaktywów;
• przyjmowanie i przekazywanie zleceń dotyczących kryptoaktywów w imieniu klientów: otrzymania od osoby zlecenia zakupu lub sprzedaży co najmniej jednego kryptoaktywa lub subskrypcji co najmniej jednego kryptoaktywa oraz przekazania tego zlecenia osobie trzeciej do wykonania;
• doradztwo w zakresie kryptoaktywów: oferowanie, udzielanie lub uzgadnianie indywidualnych zaleceń dla klienta, na wniosek klienta lub z inicjatywy dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów udzielającego porady w odniesieniu do co najmniej jednej transakcji związanej z kryptoaktywami lub korzystania z usług w zakresie kryptoaktywów;
• zarządzanie portfelem kryptoaktywów: zarządzanie portfelami zgodnie z upoważnieniami udzielonymi przez klientów na zasadzie uznaniowej dla poszczególnych klientów, w przypadku gdy portfele te obejmują co najmniej jedno kryptoaktywo;
• świadczenie usług transferu kryptoaktywów w imieniu klientów: świadczenie usług transferu kryptoaktywów w imieniu osoby fizycznej lub prawnej z jednego adresu rozproszonego rejestru lub rachunku do drugiego.
Zgodnie z art. 59 MiCA usługi w zakresie kryptoaktywów mogą być zasadniczo świadczone wyłącznie przez dostawców usług posiadających siedzibę statutową w UE i posiadających zezwolenie na prowadzenie działalności jako dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów przez właściwe organy zgodnie z art. 63 MiCA.
Zgodnie z art. 60 ust. 1–6 MiCA niektóre podmioty, takie jak instytucje kredytowe, firmy inwestycyjne i instytucje pieniądza elektronicznego, mogą świadczyć wszystkie lub konkretne usługi w zakresie kryptoaktywów bez odrębnego zezwolenia. Podmioty te muszą powiadomić właściwe organy nadzorcze o zamiarze podjęcia działalności gospodarczej, dostarczając informacji określonych w art. 60 ust. 7 MiCA.
W Polsce nadzór będzie sprawowany przez KNF. w przypadku emitentów znaczących ART obowiązki nadzorcze zostaną przeniesione na EUNB (art. 43 ust. 7 MiCA); w przypadku istotnych EMT obowiązki nadzorcze zostaną przekazane EUNB w określonych przypadkach (art. 56 ust. 6 MiCA).
